Lewiatan: Przedsiębiorcy apelują o pilne wprowadzenie ROP

Rząd potwierdza, że system kaucyjny zostanie uruchomiony już z początkiem przyszłego roku, czyli za ok. 9 miesięcy. Konfederacja Lewiatan uważa, że potrzeba więcej czasu, aby dobrze przygotować się do tak ważnego przedsięwzięcia.

- Wprowadzenie systemu kaucyjnego bez przemyślanego i kompleksowego modelu Rozszerzonej Odpowiedzialności Producenta, a co za tym idzie odpowiedniego skierowania strumienia finansowego może okazać się katastrofalne w skutkach. W najgorszym przypadku może nawet doprowadzić do wzrostu kosztów gospodarowania odpadami przez mieszkańców. Dlatego wspólnie z innymi organizacjami, a także samorządami apelujemy o jak najszybsze wdrożenie systemu ROP – mówi Piotr Mazurek, ekspert Konfederacji Lewiatan.

Standardy dla systemu ROP

Dyrektywa 2018/851/WE w sprawie odpadów w Art. 8a precyzyjnie określa standardy dla systemów rozszerzonej odpowiedzialności producenta (ROP) w państwach członkowskich UE. Niestety, polski system ROP wynikający z istniejącej krajowej legislacji odnosi się tylko do niektórych aspektów i wskazanych standardów, a dodatkowo jego funkcjonowanie nie realizuje podstawowych celów.

Zaproponowany 2 sierpnia 2021 roku  projekt ustawy UC81  nie zapewniał pełnego wdrożenia zapisów Art. 8a ramowej dyrektywy o odpadach. Nie realizował bowiem celu środowiskowego, gdzie opłaty z tytułu ROP przeznaczane są wyłącznie na spełnienie celów dyrektywy, czyli efektywne zagospodarowanie odpadów opakowaniowych. W projekcie pozbawiono również wprowadzających (producentów produktów w opakowaniach) jakiegokolwiek wpływu na funkcjonowanie systemu gospodarki odpadami opakowaniowymi, czyli na ten element systemu ROP, którego efektywność ma bezpośredni wpływ na np. osiągane poziomy recyklingu, czyli zamykanie obiegów surowcowych. UC81 sprowadził wprowadzających do roli płatnika quasipodatku bez możliwości wpływu na jego wysokość ani sposób wydatkowania tych pieniędzy. Dlatego konieczny jest w Polsce, nowy  kompleksowy system ROP, który będzie zgodny z wymogami dyrektywy i skuteczny w osiąganiu celów środowiskowych.

Propozycje Lewiatana

- W ramach pracy grupy eksperckiej ds. ROP w Konfederacji Lewiatan wypracowaliśmy najważniejsze założenia systemu ROP, obejmujące jego główne cechy, cele, role i obowiązki poszczególnych interesariuszy oraz aspekty dotyczące finansowania. Zdajemy sobie sprawę, że nie jest to przedstawienie kompletnego systemu z uwzględnieniem wszystkich jego elementów. Są to jednak warunki brzegowe, które zapewnią realizację celów środowiskowych i zgodność z wymaganiami Art. 8a. Grupa ds. Rozszerzonej Odpowiedzialności Producenta działa w naszej organizacji już od ponad 4 lat i dzięki szerokiej reprezentacji przedsiębiorców z różnych sektorów może pochwalić się kompleksowym i horyzontalnym spojrzeniem na tematy dotyczące gospodarki opakowaniami i odpadami opakowaniowymi – dodaje Piotr Mazurek.

Jaki powinien być nowy system ROP zdaniem Lewiatana:

• Przede wszystkim być zgodny z wymogami dyrektywy 2018/851/WE i powinien zapewniać realizację celów środowiskowych.
• Opierać się na zasadach efektywności, przejrzystości i rozliczalności.
• Odpowiednio zdefiniować role i obowiązki zarówno dla wprowadzających, jak i dla pozostałych uczestników systemu.
• Uwzględniać wymóg pełnej partycypacji wprowadzających produkty w opakowaniach w kosztach gospodarowania odpadami opakowaniowymi.
• Umożliwiać wprowadzenie zróżnicowanych opłat ROP – zgodnie z ekomodulacją (zgodnie z hierarchią postępowania z odpadami).
• Określać sposób pobierania i dystrybuowania opłat – w naszej ocenie przez organizacje ROP do gmin jak i do firm gospodarujących odpadami.
• Objąć również opakowania zbierane w tzw. obrocie komercyjnym.
• Charakteryzować się zasadami równego traktowania i niedyskryminacji żadnego podmiotu systemu ROP.
• Umożliwiać platformę do regularnego dialogu wszystkich uczestników.
• Wspierać edukację mieszkańców w zakresie poprawnego prowadzenia selektywnej zbiórki w gospodarstwach domowych
• Wdrożyć silniejsze zachęty finansowe motywujące do skutecznego segregowania odpadów.
• Zawierać skuteczne mechanizmy kontroli i sprawozdawczości.

Realizacja tych rekomendacji jest niezbędna do zapewnienia zgodności Polski z wymogami dyrektywy 2018/851/WE i do osiągnięcia celów środowiskowych. System ROP powinien być oparty na zasadach efektywności, przejrzystości i rozliczalności, a wprowadzający powinni mieć wpływ na funkcjonowanie systemu.

Tylko wtedy jest w stanie efektywnie poprawić gospodarką opakowaniami i odpadami opakowaniowymi w naszym kraju.