Żywe Muzeum Techniki

Muzeum Kolejnictwa na Śląsku zlokalizowane jest na ternie najstarszego węzła kolejowego na terenie Śląska. Teren Muzeum obejmuje blisko 3 ha zabytkowej bocznicy kolejowej, na której znajduje się ponad 150 pojazdów kolejowych. Ale to co czyni to miejsce wyjątkowym jest nie jego rozmiar czy ilość monumentalnych eksponatów, ale to że pomimo upływu dziesiątek lat od powstania wiele budynków, urządzeń i maszyn - wciąż działa i służy obsłudze lokomotyw.

Od samego początku powstania Muzeum organizatorom zależało na tym żeby nie tylko ochronić historyczny zespół parowozowni w Jaworzynie Śląskiej, ale także utrzymać go w ruchu. Po przeprowadzeniu wieloletnich prac adaptacyjnych i przystosowaniu bocznicy kolejowej do zwiedzania przyszedł czas na uruchamianie budynków i urządzeń. Centralny punkt parowozowni, najważniejszy element układu torowego stanowi, pochodząca z lat 30-tych XX wieku obrotnica kolejowa. Urządzenie umożliwiające obracanie lokomotyw, wagonów i innych pojazdów kolejowych w celu zmiany kierunku jazdy, ale przede wszystkim umożliwiające postój na wachlarzu hali głównej. Obecnie, z uwagi na ograniczony ruch w parowozowni, obrotnica pełni role głównie demonstracyjną i w trakcie przejazdów turystycznych po bocznicy, każdy zwiedzający ma szansę osobiście zobaczyć jej działanie.

Hala wachlarzowa zaadaptowana została do celów wystawienniczych, przechowywane są w niej najcenniejsze lokomotywy i pojazdy w zbiorach Muzeum; m.in. polska pospieszna lokomotywa parowa Pt31-49, najstarszy parowóz w jaworzyńskiej kolekcji TKh2-12 z 1890 r. czy improwizowany wagon pancerny z okresu II Wojny Światowej. Mimo nowej roli hali, wciąż 4 stanowiska wykorzystywane są jako miejsca napraw i obsługi bieżącej lokomotyw i wagonów używanych w pracy przewozowej. W wydzielonej części przechowywane są lokomotywy 409Da-1 czy 410D-51, które w weekendy przewożą turystów bo bocznicy muzealnej.

Wzdłuż toru 303, głównego toru komunikacyjnego na terenie muzeum znajdują się olejarnia i kanał oczystkowy. W olejarni przechowywane są oleje i smary potrzebne do smarowania elementów ruchomych w lokomotywach, także parowych. Kanał oczystkowy, znajdujący się w torach pierwotnie umożliwiał oczyszczanie palenisk lokomotyw parowych z popiołów, dziś wykorzystany jest jako kanał rewizyjny dla wagonów i pojazdów spalinowych. Szczególnym miejscem jest warsztat kolejowy, obiekt który poddany został kompleksowemu remontowi w 2021, który obejmował nie tylko prace budowlane, ale również remont i konserwację maszyn warsztatowych z lat 1900-1960, z których część została uruchomiona i prezentowana jest zwiedzającym. Najlepszą i najbardziej atrakcyjną formą zwiedzania kolejowej infrastruktury Muzeum Kolejnictwa na Śląsku jest udział w przejazdach po tzw. Trasie Parowozowej organizowanych we wszystkie weekendy i wybrane święta. Zapraszamy!