30. rocznica niepodległej Ukrainy. Wrocławskie obchody

24 sierpnia 1991 r. ukraiński parlament przyjął deklarację niepodległości – Акт проголошення незалежності України, dlatego co roku w tym dniu obchodzony jest Dzień Niepodległości Ukrainy. Do tego świętowania przyłącza się także Wrocław. Przypomnijmy, że Polska jako jedno z pierwszych państw uznała niepodległość wschodniego sąsiada.

• grafika Andrij Fil

– Miałem rok, kiedy nasz kraj ogłosił niezależność. Oczywiście nic z tego nie pamiętam, ale moi rodzice też nie rozumieli, co to znaczy niepodległość – mówi Artek Zozula, prezes Fundacji Ukraina, który urodził się na wschodzie Ukrainy, a obecnie mieszka we Wrocławiu. Teraz niezależność rozumie jako możliwość podejmowania wyborów i rozwoju.

Igor Salamon, przewodniczący wrocławskiego koła Związku Ukraińców w Polsce, 1991 rok pamięta dobrze i wspomina: – Baliśmy się i cieszyliśmy.

Olga Chrebor, pełnomocniczka prezydenta Wrocławia ds. mieszkańców pochodzenia ukraińskiego, która wtedy miała 10 lat, wspomina szampański – nie tylko nastrój – nauczycieli ukraińskiej szkoły, w której się uczyła.

Wszyscy: Olga, Artem i Igor są Ukraińcami i mieszkańcami Wrocławia, organizatorami obchodów Dnia Niezależności Ukrainy.

20 sierpnia: Festiwal Feminatywa Polsko-UkraińskaNa początek kobiety

Świętowanie rozpocznie się nieco wcześniej. W piątek, 20 sierpnia, startuje Festiwal Feminatywa Polsko-Ukraińska. W Concordia Design na Wyspie Słodowej odbędzie się pierwsze z cyklu 6 spotkań wokół relacji polsko-ukraińskich. Panel pt. „Polsko-ukraińskie sąsiedztwo w perspektywie globalnej” rozpocznie się o godz. 18.00, a wszystkie dyskusje potrwają do 1 października. Do paneli zaproszono pisarki, publicystki, polityczki, krytyczki czy artystki.

– Kobiety w debacie publicznej są niezbędne; mogą skupić się na celach globalnych i wprowadzić nową jakość do życia politycznego – przekonuje Olga Chrebor, organizatorka Feminatywy.

W tym roku festiwal odbywa się w formule hybrydowej: spotkania organizowane są we Wrocławiu (obowiązują zapisy) oraz transmitowane będą online.

24 sierpnia: hymn Ukrainy, otwarcie wystawy i SkovorodaFestHymn 

W dzień rocznicy – 24 sierpnia w samo południe z wieży Muzeum Miejskiego na wrocławskim Rynku zabrzmi hymn Ukrainy grany na trąbce. – Zapraszamy Ukraińcowi i wszystkich przyjaciół. Oprócz hymnu „Szcze ne wmerła Ukriana", zaśpiewamy także „Mazurka Dąbrowskiego" – zapowiada Igor Salamon i apeluje, aby Ukraińcy ubrali się w tradycyjne wyszywane koszule.

Godzinę wcześniej, o 11.00, w katedrze greckokatolickiej przy pl. Nankiera odprawione będzie nabożeństwo za Ukrainę.

Wystawa

Kwadrans po 12.00 przy ul. Świdnickiej otwarta zostanie wystawa o współpracy między Dolnym Śląskiem i regionami Ukrainy, Wrocławiem i Lwowem. Na fotografiach będzie można zobaczyć też działalność mniejszości ukraińskiej mieszkającej we Wrocławiu. 

Wieczorem natomiast Fundacja Ukraina zaprasza na SkovorodaFest – nazwany tak na cześć ukraińskiego filozofa Grigorija Skowody. To historyczna postać, uosabiająca otwartą, świadomą, inteligentną, postępową Ukrainę. 

– Festiwal ma pokazać współczesną twarz ukraińskiej i polskiej (a w przyszłości też innej zagranicznej), kultury. Prezentujemy muzykę, która rozbrzmiewa obecnie na scenach i w radiu, a także sztukę i rzemiosło tworzone rękami naszych sąsiadów. Skovoroda to postępowa muzyka oraz współczesna kultura, która łączy i inspiruje – zapowiada Yulia Markus, organizatorka.

24 sierpnia scena na placu przed Impartem przy ul. Mazowieckiej wypełni się dźwiękami i barwami kultury ukraińskiej i polskiej. Zagrają: wrocławski zespół Gatunki Zagrożone, Dakh Daughters, wywodzący się z kijowskiego teatru eksperymentalnego, a na finał, w Stacji Dizajn przy pl. Orląt Lwowskich 20d, Pay Your z Wrocławia. Będzie też jarmark rękodzieła oraz warsztaty dla dzieci. 

Wstęp na festiwal jest bezpłatny, jednocześnie na miejscu może bawić się 800 osób. – Czekamy na was o 18.00 przy Imparcie z dobrym humorem, wyjątkową muzyką, tanecznym nastrojem, dobrą kuchnią i regionalnym piwem – zachęcają organizatorzy.

28 sierpnia: rodzinny piknik nad Odrą

Kto nie może świętować w tygodniu, może wybrać się w sobotę, 28 sierpnia, na piknik rodzinny. Od godz. 16.00 na bulwarze S. Kulczyńskiego, naprzeciw budynków Politechniki Wrocławskiej, zaplanowano animacje i zabawy dla dzieci (malowanie buziek, bańki mydlane, klaun), konkursy drużynowe, warsztaty rękodzieła, jarmark rzemiosła, koncerty zespołów (Iwan i Marieta Koziupy, zespoły Śpiewogra i Karczmarze oraz duet Odna Rodyna), a na finał fajer show.

Świętowanie, organizowane przez wrocławski oddział Związku Ukraińców w Polsce, potrwa do godz. 21.00. 

Życzenia

Czego życzymy naszemu wschodniego sąsiadowi po 30 latach niezależności? Olga Chrebor: – Prawdziwej europejskiej solidarności, żeby była nie tylko eufemizmem w ustach polityków, ale realną siłą; wolności, poszanowania praw. Życzę też wzrostu ekonomicznego, aby Ukraina była krajem, z którego ludzie nie będą chcieli emigrować. Artem Zozula: – Dużo nauki, aby nasz kraj i Ukraińcy byli mądrzy i wartościowi. Igor Salamon przypomina hasło Mykoły Chwylowoho, które wybrzmiało w latach 20. ubiegłego wieku: „Z dala od Moskwy!”. Ale w jakim kierunku Ukraina ma iść? Do Europy.

Trochę historii

• 16 lipca 1991 r. Rada Najwyższa Ukrainy przyjęła Deklarację suwerenności państwowej Ukrainy. Ustanowiło to zasady samostanowienia, demokracji, niezależności i prymatu prawa ukraińskiego nad prawem sowieckim.
• 24 sierpnia 1991 r. parlament przyjął Deklarację Niepodległości. 
• 1 grudnia 1991 r. odbyły się referendum i pierwsze wybory prezydenckie. Ponad 90% wyborców poparło niepodległość, a pierwszym prezydentem został Leonid Krawczuk. 
• Dzień później, 2 grudnia 1991 r. Polska i Kanada jako pierwsze państwa uznały niepodległość Ukrainy.
• 8 grudnia 1991 r. Ukraina, Białoruś i Rosja podpisały Porozumienie Białowieskie, czyli traktat de facto rozwiązujący Związek Radziecki. W miejsce Związku Radzieckiego powołano Wspólnotę Niepodległych Państw.

Hymn Ukrainy

Szcze ne wmerła Ukrajiny i sława, i wola,
Szcze nam, brattia mołodiji, usmichnetsia dola.
Zhynut́ naszi worižeńky, jak rosa na sonci,
Zapanujem i my, brattia, u swojij storonci.

Duszu j tiło my położym za naszu swobodu,
I pokażem, szczo my, brattia, kozaćkoho rodu. 

Ще не вмерла України і слава, і воля,
Ще нам, браття молодії, усміхнеться доля.
Згинуть наші воріженьки, як роса на сонці.
Запануєм і ми, браття, у своїй сторонці.

Душу й тіло ми положим за нашу свободу,
І покажем, що ми, браття, козацького роду.

Душу й тіло ми положим за нашу свободу,
І покажем, що ми, браття, козацького роду.