Czy banki będą musiały oddać mieszkania frankowiczom bezpłatnie?
Frankowicze domagają się unieważnienia umów kredytowych na podstawie teorii dwóch kondykcji.
Od 2019 roku liczba składanych powództw przeciwko bankom w sprawie kredytów denominowanych i indeksowanych do CHF ciągle rośnie. W momencie, gdy sądy coraz częściej unieważniają umowy kredytowe, pojawiły się różnice w podejściu sędziów w sprawie teorii wzajemnego rozliczania stron. W praktyce sądowej zaczęły obowiązywać dwie teorie: teoria dwóch kondykcji i teoria salda.
Powyższa kwestia została w końcu rozwiązana przez Sąd Najwyższy (sygnatura: III CZP 11/20), który opowiedział się za drugą z wymienionych teorii, otwierając drogę frankowiczom do żądania zwrotu całej zapłaconej raty oraz kwestionowania zasadności zwrotu kwoty wypłaconej przez bank.
Czym jest teoria dwóch kondykcji?
Jednym z dwóch sposobów rozliczania stron umowy kredytowej w przypadku jej unieważnienia przez sąd jest teoria dwóch kondykcji. Według niej, obie strony posiadają wzajemne roszczenia wobec siebie - kredytobiorca może żądać zwrotu wpłaconych rat, a bank może żądać zwrotu wypłaconej kwoty.
Konsekwencje wynikające z zastosowania tej teorii dla obu stron sporu frankowego są diametralnie różne - dla kredytobiorców oznacza to szansę na odzyskanie wpłaconych rat i innych świadczeń, a dla banków ryzyko utraty kwoty udzielonego kredytu oraz kosztów związanych z procesem sądowym. Zastosowanie tej teorii przez Sąd Najwyższy pozwoliło frankowiczom na kwestionowanie zasadności zwrotu bankowi wypłaconej kwoty, co znacząco osłabiło pozycję banków w tej sprawie.
Według uchwały Sądu Najwyższego, który poparł teorię dwóch kondykcji, osoba, która w ramach nieważnej umowy kredytowej spłaciła kredyt, ma prawo do żądania zwrotu wszystkich wpłaconych środków jako świadczenia nienależnego, bez względu na to, czy jest zobowiązana do zwrotu bankowi kwoty kredytu.
Unieważnienie umowy kredytowej zgodnie z wyżej wymienioną procedurą jest korzystne dla kredytobiorcy, gdyż otrzymał darmowy kredyt. Dodatkowo w przypadku pozwów o koszt korzystania z kapitału, nie ma już wątpliwości, że banki nie odniosą sukcesu po ostatnim orzeczeniu rzecznika generalnego TSUE, który wskazał, że celem dyrektywy jest ochrona konsumentów-frankowiczów, a nie stabilność systemu bankowego. W podobnym tonie wypowiadał się wcześniej rzecznik finansowy oraz UOKiK, co wzmocniło pozycję frankowiczów w sądach.
Możliwe jest, że na skutek unieważnienia umowy kredytowej przez sąd, frankowicze uzyskają za darmo cel kredytowania, czyli mieszkanie, na które zaciągnęli kredyt. To wydarzenie stało się znane jako "mieszkania za darmo dla frankowiczów". Jednakże, przed takim rozstrzygnięciem przez sąd, musi zostać rozwiązana kwestia przedawnienia roszczeń banku, która jest interpretowana w różny sposób przez różne sądy.
Czy roszczenia banków przeciwko frankowiczom o zwrot wypłaconego kapitału mogą się przedawnić?
W Polsce istnieją przepisy kodeksu cywilnego, które określają różne terminy przedawnienia w zależności od rodzaju roszczenia i okoliczności powstania. Zasadniczo, termin przedawnienia roszczeń przedsiębiorców wynosi 3 lata, a roszczeń konsumentów 6 lat, a w przypadku umów zawartych przed 2017 r. aż 10 lat.
Ważne jest ustalenie momentu rozpoczęcia biegu przedawnienia, co zostało wyjaśnione w uchwale Izby Cywilnej Sądu Najwyższego z 7 maja 2021 r. (sygnatura III CZP 6/21). Według niej, przedawnienie roszczeń banków rozpoczyna się, kiedy kredytobiorca dowiaduje się o nieważności posiadanej umowy kredytowej, a nie w momencie jej zawarcia. Jednak sposób udokumentowania tego momentu pozostaje kwestią interpretacji. Czy to data złożenia pozwu do sądu, reklamacji do banku, wezwania do zapłaty nienależnie płaconych rat czy też wezwania do próby ugodowej.
Wraz z końcem 2021 r. wprowadzono nowelizację Kodeksu cywilnego dotyczącą biegu terminu przedawnienia, która weszła w życie 30 czerwca 2022 r. i skutkuje tym, że zarówno wezwanie do próby ugodowej, jak i umowa o mediację będą wywoływać skutek zawieszający, a nie przerywający bieg przedawnienia. Oznacza to, że frankowicze nie będą już mogli przerywać biegu przedawnienia za pomocą próby ugodowej i później podnosić zarzutu przedawnienia roszczeń banków o zwrot wypłaconego kwoty kredytu po odczekaniu trzech lat.
Zapraszamy do skorzystania z kalkulatora online dla frankowiczów oraz bezpłatnej telefonicznej porady prawnej dla frankowiczów, w celu poznania wszystkich dostępnych wariantów rozstrzygnięcia sprawy frankowej:
Unieważnienie umowy kredytowej
Unieważnienie umowy kredytowej we frankach z powodu klauzul abuzywnych oznacza, że frankowicze będą rozliczać się wzajemnymi płatnościami z bankiem bez uwzględniania kosztu za bezumowne korzystanie z kapitału w czasie.
Ugoda dla frankowiczów
Ugoda dla frankowiczów - oznacza, że frankowicze zamienią kredyty we frankach na kredyty złotówkowe od początku okresu kredytowania, co może przynieść korzyści w postaci niższego salda zadłużenia, ale nie zawsze niższych rat.
