Jak od strony prawnej chronić firmowe logo?

Logo jest twarzą Twojej firmy. Ciekawa szata graficzna i atrakcyjna nazwa szybko zapadają w pamięć, co pozwala wyróżnić się na rynku. Im bardziej rozpoznawalne logo, tym większa szansa, że konkurencja zechce się do niego przybliżyć. Jeśli zastanawiasz się, jak możesz z tym procederem walczyć, to zapraszam do dalszego czytania artykułu.

Czy każde logo to utwór w myśl prawa autorskiego?

Ustawa o prawie autorskim w art. 1 ust. 1 przewiduje, że utworem jest każdy przejaw działalności twórczej o indywidualnym charakterze, ustalony w jakiejkolwiek postaci, niezależnie od jego przeznaczenia, wartości i sposobu wyrażenia.

Rozumieć przez to należy, że logo będzie uznane za utwór, jeśli będzie rezultatem pracy człowieka o twórczym i indywidualnym charakterze.

Co to znaczy, że utwór jest indywidualny? Otóż to, że możemy przypisać mu pewne cechy osobowości jego twórcy. Logo powinno być więc niepowtarzalne.

Logo prawie zawsze będzie objęte ochroną według prawa autorskiego.

Pamiętaj jednak, że w przypadku bardzo prostego symbolu mogą powstać wątpliwości, czy jest on wystarczająco „indywidualny”. Sądy mogą nie uznać wyjątkowo skromnego logo za utwór. Wtedy nie będzie ci przysługiwała ustawowa ochrona. Tak właśnie orzekł sąd w sporze o logo zespołu muzycznego PIERSI.

Czy na pewno posiadasz prawo do firmowego logo?

Zleciłeś wykonanie logo agencji reklamowej albo bezpośrednio grafikowi. Pytanie, jednak czy pomyślałeś o tym, by zawrzeć umowę o przekazanie praw autorskich?

Jeśli nie, to masz poważny problem.

Zgodnie z przepisami to twórca ma wyłączne prawo do korzystania z utworu i rozporządzania nim. Grafikowi, jako twórcy, przysługuje też prawo do wynagrodzenia za korzystanie z logo przez osoby trzecie (w tym Ciebie). Innymi słowy, nawet jeżeli zapłaciłeś grafikowi za stworzenie logo, on nadal jest jego właścicielem. 

Formalnie jedynie toleruje używanie tej grafiki przez Ciebie.

Dlatego tak ważne jest, aby oprócz umowy o dzieło, zawrzeć też umowę o przeniesienie autorskich praw majątkowych. Jest to o tyle ważne, że jeżeli zdecydujesz się chronić logo w Urzędzie Patentowym, grafik po latach może Ci takie prawo unieważnić. 

Co więcej, bez takiej umowy nie tylko nie możesz w logo dokonywać żadnych zmian, ale również pozywać nieuczciwej konkurencji. Jeżeli ktoś skopiuje takie logo, to naruszy prawa grafika, a nie twoje.

Rejestracja znaku towarowego jako sposób na ochronę logo.

Jeśli zależy Ci na uzyskaniu ochrony prawnej marki na najwyższym poziomie, to zdecydowanie powinieneś rozważyć rejestrację nazwy, bądź logo jako znaku towarowego w Urzędzie Patentowym.

O ponad 20 korzyściach jakie daje taka rejestracja przeczytasz w artykule: https://znakitowarowe-blog.pl/dlaczego-warto-zastrzec-marke-firmy/

Tutaj pozwolę sobie przedstawić Ci te najważniejsze:

1. Stajesz się realnym właścicielem nazwy i logo firmy. Samo wpisanie do CEIDG nie ma żadnego znaczenia. Spróbuj wyszukać tam firmę TOMBUD – znajdziesz tam ponad 400 przedsiębiorców posługujących się z tym słowem. Naprawdę sądzisz, że wszyscy mają prawo do tej nazwy?
2. Zyskasz możliwość dochodzenia roszczeń od każdego, kto naruszy prawo do Twojej marki. Wystarczy, że pokażesz w sądzie świadectwo rejestracji znaku. To dowód na to, że Ty jesteś właścicielem logo, a nie konkurent używający podobnego symbolu. Będziesz mógł dochodzić odszkodowania za naruszenie Twojego znaku.
3. Do swojego logo możesz dodawać symbol ®. Choć formalnie oznacza on, że dany znak towarowy jest zarejestrowany, to klienci najczęściej utożsamiają go z oryginalnością czy produktami i usługami na najwyższym poziomie. R-ka poprawia więc sprzedaż.
4. Po śmierci właściciela firmy na rodzinę przechodzą prawa do marki. Po zarejestrowaniu znaku powstaje prawo podmiotowe. Prawa takie podlegają dziedziczeniu. To znaczy, że spadkobiercy będą mogli nadal korzystać z nazwy lub logo rodzinnej firmy.
5. Zabezpieczysz się przed próbami kradzieży marki. Jeśli konkurent spróbuje zastrzec na siebie Twój znak towarowy, możesz mieć poważne problemy. Chcąc temu zapobiec, powinieneś takie zgłoszenie zrobić jako pierwszy. Problem tzw. trolli od znaków towarowych jest realny i więcej na ten temat można się dowiedzieć z poniższego nagrania.

Zbadaj czy wybrana nazwa lub logo są dostępne.

Znasz już korzyści płynące z zarejestrowania logo jako znaku towarowego. Teraz dowiesz się co zrobić jeszcze przed formalnym zgłoszeniem.

Na tym etapie powinieneś zacząć od badania zdolności rejestrowej znaku towarowego. Musisz sprawdzić, czy nazwa bądź logo, które chcesz zarejestrować, są w ogóle dostępne. Innymi słowy, czy ktoś inny nie chroni już podobnego oznaczenia.

Samo szukanie w Google jest niewystarczające. Najpierw należy się upewnić, czy znak nie jest znakiem opisowym. Chodzi tu na przykład o nazwanie sklepu internetowego z naczyniami NACZYNIA24. Znaki opisowe, które jednoznacznie wskazują na sprzedawany produkt, nie podlegają rejestracji.

Następnie koniecznie trzeba sprawdzić, czy nie istnieją podobne znaki towarowe.

Tutaj z pomocą może przyjść rzecznik patentowy, który przeszuka za Ciebie bazy znaków. Oczywiście możesz zrobić to sam, ale ekspert będzie w stanie precyzyjniej ocenić ich podobieństwo Twojego znaku do znaków już zarejestrowanych. 

Istotne jest bowiem nie to czy wg Ciebie znaki są podobne, ale jak twój przypadek zinterpretuje Urząd Patentowy lub w sporze sąd. Jeżeli rzecznik patentowy zlokalizuje jakieś przeszkody w rejestracji, od razu wskaże Ci, jak możesz je obejść. 

Zastrzeżenie logo jako wzoru przemysłowego.

Definicję wzoru przemysłowego znajdziesz w art. 102 ustawy Prawo własności przemysłowej.

Wzorem jest nowy i posiadający indywidualne cechy wytwór lub jego część. Ta indywidualność może zostać osiągnięta przez cechy linii, konturów, kształtów, kolorystykę, strukturę, materiał danego wytworu i jego ornamentację.

Przykładowo wzorami przemysłowymi będą:

• opakowania produktów;
• charakterystyczne meble;
• produkty rękodzielnicze;
• to, co pewnie interesuje Cię najbardziej, czyli logo.

Rejestracji wzoru możesz dokonać w Urzędzie Patentowym RP albo w Urzędzie UE ds. Własności Intelektualnej (jeśli zależy Ci na ochronie na terenie Unii). Urząd ten ma siedzibę w Alicante, w Hiszpanii.

Żeby logo mogło zostać zastrzeżone jako wzór przemysłowy, musi spełnić kilka warunków. Po pierwsze powinno się charakteryzować pewną fantazją. Problem może pojawić się w przypadku próby rejestracji prostego czarnego napisu na białym tle.

Po drugie logo nie może być sprzeczne z dobrymi obyczajami i porządkiem publicznym. Chodzi głównie o to, by nie promować łamania prawa, terroryzmu czy wulgarności.

Poza tym Twoje logo musi mieć indywidualny charakter i spełniać wymóg nowości. To oznacza, że wzór nie może być udostępniony w przestrzeni publicznej przed datą Twojego zgłoszenia oraz musi się różnić od innych grafik bardziej niż kosmetycznie.

Korzyści płynące z zarejestrowania wzoru przemysłowego.

Ochrona logo przez rejestrację wzorów przemysłowych to dobra strategia, ale jako uzupełnienie rejestracji znaku towarowego. Chodzi o to, że wzory chronią „to, co widać”, czyli design logo. Nie zabezpieczają za to płaszczyzny fonetycznej oznaczenia.

Co jednak ciekawe wzory są chronione bez względu na powierzchnię, na której się znajdą. To dużo szerszy zakres niż w przypadku znaków towarowych. Tam ochrona ograniczona jest do towarów i usług wskazanych w zgłoszeniu. 

Niewątpliwą zaletą wzorów wspólnotowych (chronionych na terenie UE) jest to, że procedura jest błyskawiczna i trwa do 14 dni. Dla porównania na rejestrację znaku towarowego czeka się około 6 miesięcy. Procedura rejestracji wzoru jest szybsza, ponieważ ekspert tylko w minimalnym stopniu sprawdza wymogi formalne. Co ważne, nie analizuje czy na rynku są już podobne wzory. To zadanie należy do Ciebie.

Czy możliwa jest ochrona logo bez konieczności rejestracji?

Jeśli dotychczasowe argumenty Cię nie przekonały i nie chcesz płacić za rejestrację znaku lub wzoru, to nie oznacza, że twoja marka nie korzysta z żadnej ochrony. W pewnym podstawowym stopniu logo czy nazwa używana komercyjnie na rynku są chronione przepisami ustawy o zwalczaniu nieuczciwej konkurencji.

Na gruncie tej ustawy każde oznaczenie przedsiębiorstwa, które może wprowadzić klienta w błąd, jest czynem nieuczciwej konkurencji. Każde użycie przez konkurenta Twojej nazwy, skrótu czy właśnie logo będzie za taki czyn uznane. Niezgłoszone do rejestracji symbole nazywa się potocznie niezarejestrowanymi znakami towarowymi.

Co do zasady przyjmuje się, że prawo ochronne przysługuje temu przedsiębiorcy, który pierwszy zaczął używać danego znaku. Im dłużej Twoja firma jest na rynku, im większe ma obroty i szerszy zasięg terytorialny, tym silniejszą zyska ochronę.

Weźmy na przykład przedsiębiorcę, który od 15 lat sprzedaje miód na południu Polski. Na wszystkich słoikach znajduje się charakterystyczne logo jego firmy. Gdyby nagle pojawił się konkurent, który też sprzedaje miód (ale tylko w Małopolsce) i używa bardzo podobnego logo, to nasz przedsiębiorca jest chroniony ustawą, mimo że swojego znaku nie zarejestrował. Prawdopodobnie jednak taka ochrona nie dotyczyłaby całej Polski.

Problemy w dochodzeniu roszczeń przy znakach niezarejestrowanych.

Największą zaletą znaków niezarejestrowanych tj. brak konieczności rejestracji, jest zarazem ich największą wadą. Chodzi o to, że jeżeli w sądzie chcemy się opierać na tych prawach, to musimy wykazać, że one w ogóle nam przysługują, oraz jaki jest ich zakres (terytorialny i towarowy/ usługowy). Wszystko opiera się więc na dowodach, które przedłożymy.

Jeżeli będzie ich mało lub będą nieprzekonywujące, to możemy nimi nie przekonać sędziego, który uzna, że prawa do marki ograniczają się tylko do kilku produktów i to nie na terenie całej polski a jedynie dzielnicy miasta. To sprawia, że spory w oparciu o znaki niezarejestrowane są dużo bardziej nieprzewidywalne.

Jeżeli cały czas zastanawiasz się, czy w Twoim przypadku rejestracja znaku jest w ogóle potrzebna, to obejrzyj poniższe nagranie. Wskazano w nim, jak wygląda ochrona marki bez rejestracji w porównaniu ze znakiem zarejestrowanym.

Podsumowanie

Sposobów na ochronę firmowego logo jest kilka. 

Można korzystać z ochrony przewidzianej prawem autorskim, o ile oczywiście zadbałeś o wcześniejsze przeniesienie na siebie praw majątkowych. Możesz zarejestrować logo jako znak towarowy lub wzór przemysłowy. Wreszcie możesz korzystać z podstawowej i dość ubogiej ochrony gwarantowanej ustawą o zwalczaniu nieuczciwej konkurencji.

Decyzja, na czym oprzeć ochronę należy do Ciebie.