Nowotwory pod lupą - profilaktyka onkologiczna w Uniwersyteckim Szpitalu Klinicznym we Wrocławiu

9 Zobacz galerię

Nawet 2100 Dolnoślązaków rocznie dowiaduje się, że w ich ciele rozwija się nowotwór układu pokarmowego. Tak wynika z danych Krajowego Rejestru Nowotworów z 2020 roku, a jak wiadomo chorych wciąż przybywa. Jak najwcześniejsze wykrycie patologicznych zmian zwiększa szanse na pełne wyleczenie, dlatego niezwykle istotne jest korzystanie przez społeczeństwo z profilaktyki antynowotworowej, w tym programów przesiewowych.  Wraz z gościem specjalnym - prof. Janem Miodkiem, który wprowadza nas w zagadnienia związane z profilaktyką - eksperci Uniwersyteckiego Szpitala Klinicznego we Wrocławiu wyjaśniają tematykę nowotworów układu pokarmowego oraz realizowanych w USK programów profilaktycznych, w tym najnowszego z nich o nazwie OnkoLupa.

– Nowotwory przewodu pokarmowego są jednymi z najczęstszych nowotworów. To choroby, którym – w myśl słów Hipokratesa, „Lepiej zapobiegać niż leczyć” – można zapobiegać m.in. dzięki programom profilaktycznym, które realizowane są w USK. – podkreślił znaczenie profilaktyki Marcin Drozd, dyrektor Uniwersyteckiego Szpitala Klinicznego we Wrocławiu. – Sam program profilaktyki polegający na wykonywaniu kolonoskopii i gastroskopii świetnie funkcjonuje u nas w szpitalu, a terminy zapisów dla pacjentów są krótsze niż miesiąc. 

Pierwszy krok? Rozpoznanie

Jednym z najczęściej występujących nowotworów w Polsce jest rak jelita grubego, zajmując trzecie miejsce pod względem liczby zachorowań wśród mężczyzn i drugie wśród kobiet. Nowotwór ten najczęściej powstaje na tle zmian o charakterze polipa, dlatego ważne jest odpowiednio wcześnie wykonanie kolonoskopii przesiewowej. Badanie to jest dostępne bezpłatnie dla pacjentów, którzy ukończyli 50. rok życia i nie mają objawów ze strony przewodu pokarmowego.  

Kolonoskopia pozwala obejrzeć końcowy odcinek przewodu pokarmowego od środka, a także umożliwia usunięcie polipów oraz pobranie wycinka przeznaczonego do dalszej diagnostyki bezpośrednio ze zmian podejrzanych o chorobę nowotworową. 

 – Wykonanie kolonoskopii i usunięcie polipów zmniejsza ryzyko zachorowania nawet o 90 proc., dlatego warto o siebie zadbać, zanim wystąpi choroba – przekonuje dr hab. Julia Rudno-Rudzińska, zastępca kierownika Kliniki Chirurgii Ogólnej i Chirurgii Onkologicznej Uniwersyteckiego Szpitala Klinicznego we Wrocławiu. – Objawami niepokojącymi, które powinny skłonić do wykonania kolonoskopii są: krwawienie z odbytu, niedokrwistość, zmiana rytmu wypróżnień (np. zaparcia lub biegunki) oraz niezamierzone chudnięcie. 

Nie tylko jelito grube

Zgodnie z danymi Krajowego Rejestru Nowotworów z 2020 roku, ograniczonymi obszarowo tylko do Dolnego Śląska, rocznie nawet 2100 mieszkańców regionu słyszy diagnozę nowotworu układu pokarmowego. Ze względu na częstość występowania stosunkowo najwięcej mówi się o raku jelita grubego, ale oprócz niego mieszkańcy naszego regionu chorują na nowotwory przełyku, raka żołądka, trzustki, wątroby, pęcherzyka żółciowego oraz nowotwory jelita cienkiego. 

Wczesna diagnostyka nowotworów układu pokarmowego powinna stanowić kluczowy element w strategii zdrowotnej naszego społeczeństwa. Zrozumienie, że wczesne wykrycie patologicznej zmiany może znacząco zwiększyć szanse na pełne wyleczenie, jest fundamentem naszych działań.  

– Nowotwory układu pokarmowego na wczesnym etapie zaawansowania nie powodują występowania objawów. Obecność tzw. objawów alarmowych, do których należą m.in. krwawienie z przewodu pokarmowego czy niezamierzony spadek masy ciała, zwykle świadczy o zaawansowanej chorobie, która jest związana z gorszym rokowaniem. Stąd też dąży się do wykrywania nowotworów na wczesnym etapie zaawansowania i stanów przednowotworowych. Wykonuje się tzw. badania przesiewowe, które w przypadku raka jelita grubego mają postać kolonoskopii czy testu na obecność krwi utajonej w kale.– tłumaczy dr hab. Katarzyna Neubauer, prof. UMW, kierownik Kliniki Gastroenterologii i Hepatologii USK we Wrocławiu. – Wystąpienie niepokojących objawów tj. krwawienie, spadek masy ciała, ból czy zmiana charakteru przewlekłych dolegliwości powinny być wskazaniem do konsultacji lekarza. Lekarz podejmuje decyzję o wykonaniu badań i ich rodzaju. 

Kluczem profilaktyka

Specjaliści Uniwersyteckiego Szpitala Klinicznego we Wrocławiu podkreślają wagę edukacji i promowania zdrowego stylu życia jako formy profilaktyki. Zmiany w diecie, w tym ograniczenie spożycia czerwonego mięsa i zwiększenie zawartości błonnika w codziennym menu, mogą znacząco obniżyć ryzyko rozwoju nowotworów układu trawiennego. 

Działania te, wsparte przez liczne programy profilaktyczne, mają na celu nie tylko zmniejszenie incydentów nowotworowych, ale również podniesienie ogólnej jakości życia i zdrowia naszego społeczeństwa. 

– Warto czasem wgryźć się w etymologię słów. Czasem te pierwotne znaczenia, te pierwotne rdzenie słowne, pozwalają lepiej nam sobie uświadomić o co chodzi. Profilaktyka, gdyby tak zdefiniować profilaktykę słownikową, to trzeba by powiedzieć, że jest to jakiś zespół środków, zespół działań, który sprzyja zapobieganiu wszelkim chorobom. Ono przyszło do nas bezpośrednio z języka francuskiego, ale jego źródło słów jest greckie. I właśnie to sięgnięcie do tego źródła słowu greckiego jest bardzo ważne. Profilaksis, czyli to słowo matka, po grecku to tyle co ostrożność – tłumaczył znaczenie słowa profilaktyka prof. Jan Miodek. – A co to znaczy być ostrożnym? To znaczy być rozważnym, być przewidującym. Uprzedzić, wyprzedzić, a więc nasze profilaktyczne działania sprawdzające, zmierzają ku czemu? Zmierzają ku temu, aby to paskudztwo, które tam chce się nam w naszym wnętrzu zalęgnąć, żeby je uprzedzić, żeby wygrać z nim. I to jest sens badań profilaktycznych.

W Uniwersyteckim Szpitalu Klinicznym we Wrocławiu już od kilku lat prowadzony jest program wczesnego wykrywania raka jelita grubego. 

– Badanie kolonoskopowe realizowane w ramach akcji przesiewowej naprawdę ratuje życie. Wykonanie takiego badania jest bezpłatne, pozwala na szybką ocenę stanu jelit pacjenta i nie stanowi nadmiernego obciążenia jego organizmu. Do udziału w programie wczesnego wykrywania raka jelita grubego zapraszamy osoby w wieku 50-65 lat, które nie miały wykonywanej kolonoskopii w ciągu ostatnich 10 lat. Jednocześnie informujemy, że osoby w przedziale wiekowym 40-65 lat, u których w historii najbliższej rodziny pojawiły się przypadki zachorowania na nowotwór jelita grubego, również mogą wziąć udział w prowadzonej przez nas akcji – przedstawił założenia programu przesiewowego dr n. med. Jarosław Wierzbicki, kierownik Pracowni Endoskopowej USK we Wrocławiu. – Do zgłoszenia się do nas powinny zmobilizować nas w szczególności objawy takie jak krwawienie z dolnego odcinka przewodu pokarmowego, uporczywe zaparcia, biegunki, ołówkowate stolce oraz niedokrwistość. Czekamy na Państwa pod dedykowanym numerem 885 853 045. 

Robot, nie rak – nowoczesne metody leczenia

Choroby onkologiczne związane z układem pokarmowym stanowią coraz poważniejsze wyzwanie zdrowotne w Polsce. W ostatnich dekadach obserwuje się wzrost zachorowalności zarówno u osób starszych, jak i młodszych. Operacje raka jelita grubego mogą być wykonywane przy zastosowaniu kilku technik, których wybór jest dostosowany do indywidualnych potrzeb leczniczych danego pacjenta. Wspomniane metody zabiegowe to chronologicznie metoda otwarta, metoda laparoskopowa, a obecny trend w chirurgii skupia się na wykorzystaniu zaawansowanych technologii małoinwazyjnych np. takich jak system robotyczny da Vinci. 

– Przez ostatnich 10–20 lat obserwujemy wyraźne zwiększenie zachorowalności na raka jelita grubego, zarówno u ludzi starszych, jak i u młodszych osób. Do tej pory w przypadku operacji jelita grubego najczęściej stosowaną metodą, praktycznie w 80 proc., była metoda laparoskopowa, a wcześniej także metoda otwarta. Równoległy rozwój chirurgii robotycznej sprawia, że jest ona wykorzystywana do zabiegów urologicznych, ginekologicznych, otolaryngologicznych ale również ma szerokie zastosowanie w chirurgii raka jelita grubego, dlatego dołączamy do światowego trendu – mówił prof. dr hab. Wojciech Kielan, kierownik Kliniki Chirurgii Ogólnej i Chirurgii Onkologicznej USK we Wrocławiu. 

Operatorzy zwracają uwagę na precyzję, delikatność i pole widzenia systemu da Vinci, które jest prezentowane w trzech wymiarach i 16-krotnym powiększeniu. Pacjenci operowani z użyciem tej technologii mogą opuścić szpital i wrócić do domu już w ciągu 48-72 godzin od wykonania zabiegu. 

Zaawansowany system robotyczny da Vinci został wprowadzony do USK we Wrocławiu w lipcu 2023 r. W związku z wprowadzoną w Polsce refundacją operacji robotycznych w leczeniu raka prostaty początkowo wykorzystywany w operacjach uroonkologicznych, teraz jego zastosowanie rozszerzone zostało na pacjentów Kliniki Chirurgii Ogólnej i Chirurgii Onkologicznej, którzy mierzą się z rakiem jelita grubego. Właśnie wykonano 10 zabieg. 

Onkolupa – nowotwory jelita grubego pod lupą

By ułatwić pacjentom dostęp do informacji nt. profilaktyki nowotworów oraz nowoczesnych metod ich leczenia, zespół specjalistów z Kliniki Chirurgii Ogólnej i Chirurgii Onkologicznej naszego szpitala przygotował cykl spotkań online pod nazwą „OnkoLupa”. Webinary te to przestrzeń, w której można zdobyć wartościową wiedzę bezpośrednio od lekarzy zajmujących się leczeniem nowotworów układu pokarmowego. 

Najbliższe spotkanie z udziałem gościa specjalnego – prof. Jana Miodka, już 22 lutego 2024 roku o 19:00. Podczas spotkania eksperci opowiedzą o programie profilaktycznym i odpowiedzą na pytanie - kto, jak i w jakim wieku powinien zgłosić się do programu? Poruszony zostanie również temat obciążeń genetycznych dotyczących raka jelita grubego. W szczególności kto powinien zrobić sobie badania genetyczne oraz czym różnią się od badań genetycznych samego nowotworu.