Teatr ZAR otwiera nowy sezon w Instytucie im. Jerzego Grotowskiego

W listopadzie w Sali Teatru Laboratorium Instytutu im. Jerzego Grotowskiego zaprezentowane zostanie przedstawienie „Anhelli. Skowyt” Teatru ZAR. Będą to pierwsze polskie pokazy po znakomicie przyjętej przez widzów światowej premierze, która miała miejsce 7 września na Olimpiadzie Teatralnej w Todze w Japonii. „Anhelli. Skowyt” to druga wersja spektaklu „Anhelli. Wołanie”, ostatniej części tryptyku „Ewangelie dzieciństwa”. Autorem koncepcji oraz reżyserem jest Jarosław Fret. 

„Anhelli. Skowyt” to dramat muzyczny, skomponowany na bazie tradycyjnych pieśni pochodzących z liturgii chrześcijańskiej i z różnych obrządków pogrzebowych z całego świata, zebranych i opracowanych przez zespół podczas około dziesięcioletnich poszukiwań oraz nauki u źródeł. Spektakl tworzą m.in. tradycyjne pieśni paschalne, śpiewane przez stulecia przez konfraternie na Sardynii, bizantyjskie irmosy z tradycji wciąż żywej w niektórych regionach prawosławnych, a także gruzińskie pieśni i hymny. 

Twórcy zadają pytanie o niemożność doświadczenia i wyrażenia śmierci. Dlatego spektakl skoncentrowany jest na kilku szczególnych minutach żałoby, kiedy w domu osoby, która odeszła, zbierają się żałobnicy i dokonują pożegnania, odprawienia zmarłego. Nie chodzi jednak tylko o gest pożegnania, ale o prawdziwe odłączenie, odesłanie, może uwolnienie duszy. Śmierć jest nie tylko momentem przejścia, ale także procesem, który wymaga czasu.

W spektaklu złożony zostaje muzyczny i sceniczny hołd Juliuszowi Słowackiemu, którego dzieło jest jednak tylko punktem literackiego zaczepienia. Jedyne słowa, które padają na początku przedstawienia, są zarazem ostatnimi wersami poematu. Za pomocą muzycznej dramaturgii, czerpiącej z liturgii chrześcijańskiej i pism gnostyckich, w spektakl wpisana zostaje figura Anhellego-Zbawiciela. Główny bohater Słowackiego i towarzyszące mu kobiety służą twórcom do opowiedzenia o duchowym oddzielaniu. 

Prezentowany spektakl jest drugą wersją. Pierwsza, „Anhelli. Wołanie”, miała swoją premierę w 2009 roku i wchodziła w skład tryptyku „Ewangelie dzieciństwa”, wieńczącego ponad dziesięć lat poszukiwań i rozwoju Teatru ZAR. W październiku 2010 roku tryptyk uhonorowany został Wrocławską Nagrodą Teatralną. O pierwszej wersji spektaklu Jim O’Quinn z „American Theatre” napisał: „Z tygla współczesnego polskiego teatru przychodzi Teatr ZAR natchniony śmiercią, pamięcią i pierwotną mocą starożytnej pieśni”. Czy „Anhelli. Skowyt” posiada podobną – a może jeszcze większą – moc, przekonać się będzie można w listopadzie w Instytucie Grotowskiego. 

Fot. Magdalena Mądra