Najlepsza w Polsce, na podium w Europie: Pracownia Cytometrii UMW z unikatowym certyfikatem

3 Zobacz galerię

Potrafią znaleźć pojedyncze komórki nowotworowe w próbkach, zawierających miliony innych. W wykrywaniu tzw. mierzalnej choroby resztkowej – MRD u pacjentów chorujących na ostrą białaczkę szpikową nie mają sobie równych. Zespół dr Donaty Szymczak z Uniwersytetu Medycznego we Wrocławiu otrzymał międzynarodowy certyfikat, potwierdzający najwyższe kompetencje do takich badań – jako jedyny w Polsce i jeden z zaledwie trzech w Europie.

Uzyskanie certyfikatu Europejskiej Sieci ds. Białaczki – ELN (ang. European LeukemiaNet) do badania mierzalnej choroby resztkowej poprzedzone było wielomiesięcznymi przygotowaniami do spełnienia wymaganych kryteriów. Należało w dwóch etapach potwierdzić swoje kwalifikacje i kompetencje. Poprzeczka jest tu ustawiona wysoko: do tej pory certyfikatu nie miał żaden ośrodek z Polski, a w całej Europie wymagania ELN spełniły tylko dwa laboratoria w Niemczech.

Szefowa Pracowni Cytometrii Przepływowej UMW nie kryje dumy z tego sukcesu:

– O jakości badań diagnostycznych nie decyduje sprzęt, ale ludzie, którzy z niego korzystają – przekonuje dr Donata Szymczak. – Sam proces certyfikacji zajął nam osiem miesięcy, ale wcześniej nasz zespół zdobywał doświadczenie kilka lat, uczestnicząc w wieloośrodkowych badaniach
i międzynarodowej kontroli zewnątrzlaboratoryjnej oraz współpracując z wieloma europejskimi laboratoriami. Serce laboratoryjnej hematologii bije w Amsterdamie – i właśnie ścisła współpraca z tym renomowanym ośrodkiem oraz staż, który miałyśmy okazję tam odbyć, były kluczowe dla rozwoju umiejętności naszego zespołu.

 W niewielkim laboratorium Kliniki Hematologii, Terapii Komórkowych i Chorób Wewnętrznych Uniwersytetu Medycznego we Wrocławiu każdego dnia zapadają decyzje kluczowe dla osób dotkniętych chorobami krwi i układu krwiotwórczego. Do Pracowni Cytometrii Przepływowej, kierowanej przez dr Donatę Szymczak, trafiają próbki szpiku kostnego, krwi obwodowej, płynu mózgowo-rdzeniowego, pobrane od pacjentów. W badaniu cytometrycznym ocenia się charakter komórek z próbki, identyfikując te, które są patologiczne. Badanie ma zasadnicze znaczenie
dla klinicystów: pozwala na rozpoznanie choroby nowotworowej i wdrożenie leczenia, ale także umożliwia monitorowanie skuteczności terapii. Cytometria pokazuje, czy komórki nowotworowe znikają w rezultacie leczenia, czy też nie. W takim przypadku lekarze decydują o zmianie terapii. Niezmiernie istotnym etapem jest ustalenie, czy w organizmie chorego nie ma już patologicznych komórek i można uznać, że udało się pokonać białaczkę. Trzeba mieć absolutną pewność, bo nawet pozostałe pojedyncze komórki nowotworowe, których obecność nie daje żadnych objawów klinicznych, mogą doprowadzić do wznowienia choroby. W takiej sytuacji, przy białaczce szpikowej, mamy do czynienia z tzw. mierzalną chorobą resztkową – MRD (od ang. measurable residual disease). Dzięki coraz bardziej dokładnym technikom diagnostycznym coraz skuteczniej udaje się zminimalizować jej skutki.

– W materiale, który zawiera kilka milionów komórek, potrafimy znaleźć 20 tych nowotworowych – mówi dr Donata Szymczak. – To jak szukanie igły w stogu siana. Potrzebny do tego jest nie tylko dobry cytometr, ale także doświadczenie. Mamy opracowane własne ustawienia, które optymalizują pomiar i spełniają najwyższe światowe standardy diagnostyczne. Nasz zespół zaistniał w Europejskiej Sieci ds. Białaczki po prezentacji badań, związanych z wieloośrodkowym projektem, dotyczącym oceny MRD. Jakość naszych badań została doceniona i zaproszono nas do dużego projektu europejskiego Resolve. Uczestniczą w nim badacze z Niemiec, Hiszpanii, Włoch, Francji, Grecji, Izraela i Wielkiej Brytanii. Warunkiem było tu jednak uzyskanie certyfikatu ELN, co właśnie się nam udało.

Pracownia Cytometrii Przepływowej w Klinice Hematologii, Terapii Komórkowych i Chorób Wewnętrznych UMW zajmuje się oceną mierzalnej choroby resztkowej nie tylko w ostrych białaczkach szpikowych, ale także w szpiczaku plazmocytowym i przewlekłej białaczce limfocytowej. Obecnie jest w trakcie zdobywania kolejnego certyfikatu, tym razem towarzystwa ERIC (ang. European Research Initiative Cll.) właśnie dotyczącego MRD w przewlekłej białaczce limfocytowej.

Klinika Hematologii, Terapii Komórkowych i Chorób Wewnętrznych UMW od wielu lat jest aktywnym ośrodkiem Polskiej Grupy Białaczkowej (PALG). Prof. Anna Czyż, członek Zarządu PALG, podkreśla, że dzięki tej współpracy zespół Pracowni Cytometrii Przepływowej miał okazję udoskonalać swoje umiejętności i poszerzać wiedzę w czasie staży w renomowanych europejskich laboratoriach. Dodatkowo współpraca PALG z European Leukemia Network i ERIC umożliwiła zespołowi uczestniczenie w międzynarodowych procesach standaryzacji i walidacji oznaczania choroby resztkowej w białaczkach.

– Pracownia Cytometrii, z której osiągnięć jesteśmy bardzo dumni, jest częścią zespołu laboratoriów naszej kliniki, kierowanego przez dr Iwonę Prajs, w których także wykonywane są zaawansowane badania molekularne i genetyczne niezbędne we współczesnej hematologii – dodaje prof. Tomasz Wróbel, kierownik Kliniki Hematologii, Terapii Komórkowych i Chorób Wewnętrznych UMW.

Zespół Pracowni Cytometrii: dr Donata Szymczak, mgr Aleksandra Kiraga-Skokowska, mgr Aneta Filipek, mgr Natalia Nogaj.