Prawosławni i grekokatolicy mogą mieć wolne w Wielkanoc, a często o tym nie wiedzą

Prawosławni i grekokatolicy mieszkający w Polsce mówią, że święta jak Wielkanoc czy Boże Narodzenie obchodzą dwa razy – najpierw katolickie, a później swoje. Żałują tylko, że ich święta to w naszym kraju normalne dni pracy. Często nie wiedzą, że zgodnie z polskim prawem, mogą starać się o wolne w pracy. Dotyczy to również innych wyznań.

Dni wolne w święta dla pracowników innych wyznań

Przed wybuchem wojny w Ukrainie szacowano, że we Wrocławiu może przebywać ponad 100 tys. Ukraińców. Teraz jest ich znacznie więcej, bo w tej grupie są uchodźcy. Część z nich to osoby niewierzące, ale są w tej grupie prawosławni i grekokatolicy. Oni obchodzą święta zgodnie z kalendarzem juliańskim, a więc 13 dni później niż katolicy (w tym roku Wielkanoc jest 24 kwietnia - obchody przypadają na pierwszą niedzielę po wiosennej pełni księżyca wg. kalendarza juliańskiego). Pracując w Polsce mogą się starać o dni wolne na swoje święta. Pracownik ma obowiązek odpracować ten dzień bez prawa do dodatkowego wynagrodzenia, ale pracodawca ma obowiązek zgodzić się na wolne.

Warunkiem udzielenia dnia wolnego na obchodzenie święta jest wniosek pracownika. Pracownik winien wystąpić do pracodawcy z wnioskiem o udzielenie zwolnienia od pracy co najmniej 7 dni przed wystąpieniem święta. Pracodawca ma obowiązek dnia wolnego w tym terminie udzielić. Jednocześnie nie później niż w terminie 3 dni przed dniem wolnym (zwolnieniem) informuje pracownika o zasadach odpracowania takiego dnia - Maria Michoń, z-ca Okręgowego Inspektora Pracy ds. Prawno-Organizacyjnych we Wrocławiu

Święta „jednorazowe" i „regularne". Dzień wolny do odpracowania

Agata Kostyk-Lewandowska, rzecznik Okręgowego Inspektora Pracy we Wrocławiu dodaje, że indywidualny rozkład czasu pracy ustala się na wniosek pracownika w celu obchodzenia przez niego tych świąt religijnych, które przypadają w określonym dniu tygodnia (np. sobota dla osób wyznania judaistycznego itp.). Wtedy właśnie nie stosuje się przepisu mówiącego o konieczności złożenia wniosku co najmniej na 7 dni przed terminem święta.

Wniosek na 7 dni przed terminem pracownik składa dla świąt „jednorazowych", występujących w określonym dniu w roku (jak np. katolicka Wielkanoc) i wtedy pracodawca na 3 dni przed dniem zwolnienia powiadamia pracownika o warunkach odpracowania tego zwolnienia, natomiast wniosek o ustalenie indywidualnego czasu pracy dotyczy świąt „regularnych", obchodzonych w konkretnym dniu tygodnia - Agata Kostyk-Lewandowska, rzecznik Okręgowego Inspektora Pracy we Wrocławiu

Jeżeli święto będące dniem ustawowo wolnym od pracy przypada w tym samym okresie rozliczeniowym, co święto innego wyznania, pracodawca może „zamienić" pracownikowi dzień pracy z dniem wolnym, np. 6 stycznia 2022 (katolickie 3 Króli) może być dla pracownika wyznania prawosławnego dniem pracującym, natomiast za pracę w katolickie święto można pracownikowi udzielić wolnego w dniu 7 stycznia 2022r., które dla niego jest pierwszym dniem Bożego Narodzenia.

Pracownik innego wyznania a święta wolne ustawowo

Jeśli pracownik nie zdąży złożyć wniosku z siedmiodniowym wyprzedzeniem, pracodawca może – ale nie musi – udzielić dnia wolnego na przypadające święto w terminie zgodnym z obrządkiem wyznania pracownika. W celu umożliwienia pracownikowi obchodzenia tych świąt pracodawca, na prośbę pracownika, ustala dla niego indywidualny rozkład czasu pracy. – Przeważa pogląd, że powyższe uprawnienia przysługują jedynie zarejestrowanym grupom religijnym – zaznacza Maria Michoń.

W Polsce dniami wolnymi od pracy, oprócz niedziel, są tylko te święta, które zostały wskazane przepisami ustawy z 18 stycznia 1951 r. o dniach wolnych od pracy. Ustawa ta wskazuje 13 świąt. Te trzynaście dni wolnych ma każdy pracownik niezależnie od wyznania.

– Osoby innego wyznania niż katolickie nie mają zagwarantowanych w Polsce dni dodatkowo wolnych od pracy na obchodzenie w swoich terminach świąt religijnych. Stąd mogą korzystać ze zwolnienia od pracy, by obchodzić i w innych terminach święta, ale muszą je odpracować, bez prawa do dodatkowego wynagrodzenia za pracę w dni ustawowo wolne od pracy lub pracę w godzinach nadliczbowych – wyjaśnia przedstawiciel Okręgowego Inspektora Pracy we Wrocławiu.

Podstawa prawna do wolnego na święta

Wystarczającą podstawą do udzielenia pracownikowi zwolnienia od pracy w celu obchodzenia świąt jest wniosek pracownika. Pracodawca w żadnym wypadku nie może żądać od pracownika składania oświadczenia o wyznaniu.

Zgodnie z art. 42 ustawy o gwarancjach wolności sumienia i wyznania osoby stanowiące mniejszość religijną mogą na własną prośbę uzyskać zwolnienie od pracy lub nauki na czas niezbędny do obchodzenia uznawanych przez nie świąt religijnych, zgodnie z wymogami danego wyznania. Kwestie szczegółowe reguluje natomiast Rozporządzenie Ministrów Pracy i Polityki Socjalnej oraz Edukacji Narodowej z dnia 11.03.1999 r. w sprawie zwolnień od pracy lub nauki osób należących do kościołów i innych związków wyznaniowych w celu obchodzenia świąt religijnych niebędących dniami ustawowo wolnymi od pracy

Obcokrajowy nie wiedzą, że mają takie prawo

Oksana Konior, która na co dzień zajmuje się relokacją i rekrutacją cudzoziemców we Wrocławiu uważa, że większość Ukraińców nie wie o tym, że mogą się starać o dni wolne na swoje święta. 

Większość Ukraińców zamieszkałych we Wrocławiu twierdzi, że nie mają pojęcia o istniejącym prawie, a więc mało kto korzysta z możliwości uzyskania zwolnienia od pracy w dni, gdy na Ukrainie są obchodzone święta. Pracodawcy nie zawsze informują swoich zagranicznych pracowników o takim prawie. Inaczej jednak wygląda sytuacja na wrocławskich uczelniach. Studentom ze Wschodu chętnie dają dni wolne od nauki, jeśli wcześniej zgłoszą nieobecnoś - Oksana Konior, Senior Recruitment and Relocation Specialist, Spyrosoft