Upływa termin na zamówienie szczepionek przeciw grypie na sezon 2021/2022

Światowa Organizacja Zdrowia (WHO) opublikowała rekomendacje dotyczące składu szczepionki przeciw grypie na sezon 2021/2022 na półkuli północnej. Jest to czas, w którym koncerny farmaceutyczne rozpoczynają długofalowy, trwający zwykle około 6 miesięcy proces produkcji szczepionek. Oznacza to, że w marcu upływa termin zgłaszania przez poszczególne kraje zapotrzebowania na szczepionki przeciw grypie. Eksperci z Ogólnopolskiego Programu Zwalczania Grypy we współpracy z licznymi instytucjami publicznymi oraz producentami wypracowali Konsensus Ekspertów w sprawie zapotrzebowania na szczepionki przeciw grypie na sezon 2021/2022. Na podstawie zebranych danych 1 oraz analizy sytuacji rynkowej i epidemiologicznej, została przeprowadzona estymacja, w wyniku której ustalono, że zapotrzebowanie na szczepionki przeciw grypie wzrośnie o około 45% w porównaniu z ubiegłym sezonem, co stanowi ponad 3,3 mln dawek.

Stoimy w obliczu globalnego niedoboru szczepionek, który obecnie szacowany jest na poziomie 25-30%. W ubiegłym sezonie poszczególne kraje cierpiały z powodu małej dostępności do szczepionek przeciw grypie. Problemem było również prognozowanie gotowości Polaków do zaszczepienia się oraz oszacowanie końcowego poziomu wszczepialności grypy w populacji, który w zeszłym roku osiągnął rekordowy jak dotychczas poziom ponad 6%. W odpowiedzi na tewyzwania Eksperci  z Ogólnopolskiego Programu Zwalczania Grypy, we współpracy z instytucjami publicznymi oraz przedstawicielami przemysłu, przygotowali Konsensus Ekspertów w sprawie zapotrzebowania na szczepionki przeciw grypie w sezonie 2021/2022. Dane, na których oparte zostały prognozy przekazały podmioty publiczne takie jak: Narodowy Fundusz Zdrowia, Ministerstwo Zdrowia, Narodowy Instytutu Zdrowia Publicznego – Państwowy Zakład Higieny oraz producenci szczepionek i PEX Pharma.

Według ekspertów prognozowanie ma posłużyć odpowiedniemu planowaniu zapotrzebowania krajowego na szczepienia przeciw grypie. Zwracają również uwagę na istotną rolę zamówień publicznych, które umożliwiają Polsce jako krajowi o niskim poziomie wyszczepialności znaleźć się wyżej w kolejce do realizacji zamówień na szczepienia. Zdaniem ekspertów to właśnie teraz upływa termin na składanie rządowych zamówień na szczepionki oraz na odpowiednie planowanie szczepień pod kątem organizacyjnym w zakresie spodziewanego nałożenia się dwóch istotnych programów szczepień przeciw COVID-19 i grypie na jesieni tego roku. Oznacza to konieczność zapewnienia odpowiednich mocy zespołom szczepiącym, oraz włączenie również kolejnych przedstawicieli zawodów medycznych do wykonywania szczepień takich jak pielęgniarkii farmaceuci.

Zdaniem ekspertów do ważnych czynników wspierających optymalizację procesu szczepień w sezonie 2021/2022 będą należały:

- wcześniejsze planowanie wielkości i terminów dostaw (zamówienia składane są do końca
marca),
- realizacja zakupów centralnych (np. na potrzeby realizacji szczepień personelu medycznego, z uwzględnieniem sprawnego zebrania zapotrzebowania na szczepionki od podmiotów medycznych oraz wczesnego inicjowania procedur przetargowych),
- ustalenie realnego kalendarza dostaw, który jest dostosowany do zapotrzebowania rynkowego oraz sezonu szczepień (istotna jest świadomość i edukacja w zakresie przeprowadzania szczepień także w późniejszych terminach tzn. w grudniu i styczniu),
- wprowadzenie zmian systemowych wspierających dostępność do usługi szczepień (umożliwienie wykonywania szczepień przeciw grypie farmaceutom w aptekach oraz rozszerzenie uprawnień pielęgniarek o możliwość kwalifikacji pacjenta do szczepienia).

Autorzy Konsensusu Ekspertów są zgodni, że wprowadzenie powyższych zmian w rezultacie przyniesie korzyści w postaci większej liczby wyszczepialności wśród społeczeństwa, udrożnienia systemu ochrony zdrowia oraz zapobiegnie utylizacji niewykorzystanych dawek szczepionek przeciw grypie.

Eksperci zwracają również uwagę, że dokładna analiza realizacji szczepień w Polsce, będzie możliwa jedynie w przypadku wprowadzenia ogólnopolskiego centralnego rejestru szczepień połączonego z kontami pacjenta IKP.

„Nasze szacunki są niestety obarczone ograniczeniami czynników zewnętrznych, jak na przykład brak centralnego rejestru szczepień, ograniczone raportowanie szczepień w placówkach medycznych oraz niespójności grup wiekowych w agregacji danych różnych organizacji i instytucji. Jednakże to nie wyklucza znacznej potrzeby planowania i rozpoczęcia wcześniejszego procesu zamawiania szczepionek przeciw grypie, a to znacząco przeważa nad wspomnianymi powyżej ograniczeniami” – wyjaśnia prof. Adam Antczak, Przewodniczący Rady Naukowej Ogólnopolskiego Programu Zwalczania Grypy.

W Konsensusie Ekspertów oszacowano, że w przyszłym sezonie zapotrzebowanie na szczepionki przeciw grypie wzrośnie o 45% w stosunku z rokiem poprzednim i wyniesie ok. 3,3 mln. dawek. Według dostarczonych danych obliczono również, że w ostatnim sezonie szczepień 2020/2021 zostało ogółem wykorzystanych 2 300 819 dawek szczepionek przeciw grypie. Natomiast poziom wszczepialności w populacji ogólnej osiągnął poziom 6,03% i był znacznie wyższy niż w latach ubiegłych.

„Bezpośredni wpływ na poprawę wyszczepialności przeciw grypie miały takie czynniki jak: rozszerzenie refundacji, przeprowadzone liczne akcje samorządowe oraz bezpłatne szczepienia dla pracowników medycznych i służb mundurowych. W związku z globalnym deficytem szczepionek obawiamy się jednak, że Polska nie znajdzie się w gronie priorytetowych odbiorców szczepionek grypowych, jeśli program zamówień nie otrzyma rządowego wsparcia. Aby nie znaleźć się w ogonie Europy pod względem szczepień przeciw grypie, Polska powinna na poziomie rządowym wspierać monitorowanie, prognozowanie, planowanie i zamawianie szczepionek dla Polaków oraz angażować się odpowiednio wcześniej w proces składania zamówień” – dodaje, dr hab. n. med. Ernest Kuchar, Prezes Polskiego Towarzystwa Wakcynologii.